Araştırmalarda başlık nasıl yazılır?

Bir kelime başlıktan çıkarıldığı zaman anlam bozulmuyorsa o kelime gereksiz demektir. Lütfen onu başlığınızdan çıkarın. Başlıkta çalışmanın yapıldığı yerin yazılması gerekli değil. Ancak çalışmanız için yer bir farklılık oluşturuyorsa ve o yeri önemli kılan bir unsur varsa verilebilir. Örneğin “Çanakkale kırsalındaki kadınların gebeliğe yönelik sağlık inançları” gibi. Burada çalışmadaki inançlar yaşanılan yere göre kültüre göre değişeceği için nerede olduğu önemlilik arz eder. Çünkü gebelikle ilgili sağlık inançları Kars ve Çanakkale’de hatta merkez ile kırsalında farklılıklar gösterebilir. Ancak “Çanakkale devlet hastanesinde klinikte çalışan hemşireler...” demeye gerek yok. Eğer kliniklerde çalışmak, çalışılan konu açısından önemli değilse. Yaptığınız çalışmanın sonuçları klinikte çalışanlarda farklılık gösterecekse, yaptığınız çalışmanın sonucu cerrahi kliniklerde farklılık gösterecekse, çalışmanın sonucu ameliyathanede ya da psikiyatri kliniğinde farklılık gösterecekse elbette kliniği hatta kliniğin adını da belirtebilirsiniz. Başlıkta uluslararası düzeyde kabul gören kısaltmalar dışında lütfen kısaltma kullanmayın. Örneğin kendi kendine meme Muayenesi (KKMM) bu kısaltma uluslararası değil. O nedenle bunu kullanmayın. Ancak NANDA, NIC, NOC, OMAHA gibi kısaltmaları kullanabilirsiniz. Kısaca kendinize göre yaptığınız kısaltmaları başlığınızda kesinlikle kullanmayın. Başlık bir cümle değildir böylece fiil kullanmanıza gerek yok. Bazen şöyle güçlükler olabiliyor. Bunu bizlerde yaşadık hatta yaptık. Yüklem koymayınca işaret edici yani derleme başlığı gibi görünüyor. Eklerseniz bir problem mi hayır. Çalışmaların çoğunda bu tür ifadeler görebilirsiniz. Hakemler bile önerebiliyor. Oysaki bu tür başlıklara iki nokta koyarak araştırma başlığına dönüştürmek de bir alternatif. Örneğin: “Yaşlı bireylerde depresyonun tanımlanması” yerine “Yaşlı bireylerde depresyon: Tanımlayıcı araştırma” ya da “Yaşlı bireylerde depresyon: Çanakkale kırsalı örneği” çok daha doğru bir başlık olacaktır.

Başlıklarda mutlaka çalışmanın yapıldığı grubu belirtin. Örneğin şöyle bir başlık olmaz. “Lohusalıkta yapılan geleneksel uygulamalar: tanımlayıcı araştırma” bunun yerine “ Lohusaların uyguladığı geleneksel uygulamalar: Tanımlayıcı araştırma” çok daha doğru bir başlık olacaktır. Başlık içeriği yansıtmalı ve içerikle uyumlu olmalıdır. Özellikle amaç ve sonucun başlıkla uyumu kontrol edilmeli. İçerikte olmayan değişkenler başlıkta, başlıkta olmayan değişkenler de içerikte olmamalıdır. Elbette bazen başlıkta birçok kavramı ifade eden tek bir kavram kullanılabilir. Bu olabilecek hatta olması gereken bir durum. Örneğin “ilişkili faktörler, etkileyen faktörler, bazı demografik değişkenler” gibi ifadelerle sık sık karşılaşabiliriz. Yazar on değişken yerine onları kapsayan tek bir kavramı başlığa yazması normaldir. Ancak başlıkta yer almayan çalışma grubunun ve değişkenlerin yer aldığı çalışmalar mevcut. Bir makale okumuştum başlıkta “sağlık alanında eğitim gören öğrenciler…” demiş içerikte sadece hemşireleri vermişti. Bu çok bariz bir hata. Editörün de hakemlerin de gözlerinden kaçabiliyor. Çalışmanızın başlığı değiştirilemeyecek bir şey değil. Çalışmanızı tamamladıktan sonra tekrar okuyup başlığınızda düzeltme yapabilirsiniz. Ancak bu değişikliği ilgili yerlerde de yapmanız gerekir. Etik kurul, eğer bir tez ise anabilim dalı gibi. Bu yerlere dilekçe verebilirsiniz. Diyelim çalışmanızı kongreye götürdünüz sözlü sunum yaptınız. Başlığınız çok fazla ve haklı nedenlerle eleştirildi. Düzeltme önerildi. Bu düzeltmeyi daha geç olmadan yaparak kongre bildiri kitabında düzeltilmiş haliyle yayınlatıp ilgili yerlere de bu değişikliği bildirebilirsiniz. Böylece çalışmanız olabilecek en doğru başlıkla yayınlanmış olur. Derlemelerin başlıkları araştırma makalelerinin başlıkları gibi olmaz. Derlemelere daha genel ve konuya işaret eden bir başlık konabilir. Oysaki iyi bir araştırma makalesinin başlığı, çalışma grubunu, değişkenleri hatta yöntemi bize vermelidir. Örneğin: “Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri: tanımlayıcı araştırma”. Burada “hemşirelik öğrencileri” çalışmanın yapıldığı grup, “eleştirel düşünme” değişken, “tanımlayıcı araştırma” ise türü göstermektedir. Örneğin “gebelikte epilepsi” bir işaret edici yanı derleme başlığıdır ya da “yaşlılıkta hipertansıyon” gibi. Bu tür başlıklar genellikle yazının ne hakkında olduğunu bize gösterir. Türü yazmadan da bir araştırmanın başlığında araştırmanın türüne işaret edebiliriz. Örneğin başlıkta prevelans kelimesi kesitsel araştırmalara; kohort, prospektif, izlem, ileriye yönelik, insidans gibi kelimeler kohort araştırmalara; geliştirilmesi, artırılması, azaltılması, etkisi gibi kelimeler deneysel araştırmalara işaret etmektedir. Başlıklar her zaman düz cümle olmak zorunda değildir. Soru cümlesi de olabilir. Örneğin: Hemşirelik öğrencileri online eğitim hakkında ne düşünüyor? Başlık iki nokta koyarak açıklamalı şekilde de olabilir. İki nokta sonrası tür gibi çalışma grubu veya farklı açıklamalarda eklenebilir. Örneğin: gebelerde doğumun kolay olmasına yönelik geleneksel uygulamalar: Kars örneği gebelerde doğumun kolay olmasına yönelik geleneksel uygulamalar: Tanımlayıcı araştırma gebelerde doğumun kolay olmasına yönelik geleneksel uygulamalar: Suriyeli sığınmacılar. Başlık yazımındaki en önemli konuyu ise sona bıraktım. Son yıllarda tüm dergilerin olmazsa olmazları araştırma makalelerini yazarken kullanılması neredeyse artık tüm dergilerde zorunluluk haline getirilmiş olan raporlandırma kılavuzlarıdır. Bu kılavuzları inceleyebilirsiniz (Erişim linki: https://www.equator-network.org/). Örneğin çalışmanız eğer gözlemsel bir araştırma ise yanı tanımlayıcı veya analitik çalışmalardan herhangi biri ise (kesitsel, vakakontrol ve kohort) STROBE’de, çalışmanın tasarımının başlıkta veya özette yer alması gerektiği ilk maddede belirtilmiştir. Şimdi sizinle birkaç başlık çalışması yapalım.

“Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi hemşirelik öğrencilerinin covid-19 pandemisi sürecinde aldıkları uzaktan eğitime yönelik tutum ve görüşlerinin belirlenmesi”

Bu başlıktan hangi kelimeleri atarsak anlam bozulmaz. Hadi birlikte atalım: “Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi hemşirelik öğrencilerinin covid-19 pandemisi sürecinde aldıkları uzaktan eğitime yönelik tutum ve görüşlerinin belirlenmesi”

Bir başka başlığı daha kısaltalım. İsterseniz yorumlar kısmına başlıklarınızı yazın ve en doğrusunu birlikte bulmaya çalışalım.

“Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine bir alan araştırması: Çanakkale Biga ilçesindeki sağlık meslek mensupları”

Bu başlığı çözümleyelim. Bu başlıkta çalışma grubu: sağlık çalışanları. Değişkenler: örgütsel adalet, örgütsel bağlılık. Açıklayıcı bir başlık. Birçok şekilde bu başlığı yazabiliriz. Ancak en kısa ve net olanı: “Sağlık çalışanlarında örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki” şeklinde olacaktır. Burada Çanakkaleli veya Bigalı olmak örgütsel adaleti veya kurumsal bağlılığı etkileyecek ön plana çıkaracak bir değişken olarak değerlendirilmemeli. Çalışmanın yerine yöntemde yer verilmesi doğru olacaktır. Umarım başlık yazma konusunda sizlere fayda sağlayacak bir içerik olmuştur. Bir sonraki yazımda sizlere yazar olmanın koşullarını ve anahtar kelimelerin nasıl seçilmesi gerektiğini anlatacağım. İsterseniz yorumlar kısmına başlıklarınızı yazın ve en doğrusunu birlikte bulmaya çalışalım.